De mus wordt uitgeroeid. En bij monde van Jasper Mikkers ontmaskerde het Milieucafé vorige week de gewetenloze dader: niet de mens, maar de verschrikkelijke sperwer. De hier op TilburgZ eerder al geplaatste colum van Jasper Mikkers was donderdag het literaire hoogtepunt van het Milieucafé.
Maar was die sperweraanklacht ook inhoudelijk een hoogtepunt? Is het inderdaad de sperwer die de mussen uit de wijk Sint Anna heeft verdreven?
Toen ik de column hier las, kreeg ook ik mijn bedenkingen bij die sperwer. Want verder was er in de wijk Sint Anna aan het mussenbiotoop niets veranderd, dacht ik. Later echter besefte ik dat er heel veel juist is veranderd. Begin jaren negentig lag er zelfs tussen de Akkerstraat en de Meelstraat nog een grote, oude boomgaard. Maar ineens was deze groene, levende cultuurhistorie verdwenen, zonder kapvergunning of ook maar enige media-aandacht. Een van de presentatoren van het Milieucafé woonde in die tijd vlak bij dit ouderwetse mussenbiotoop, maar zelfs de inhoud van het Milieucafé leek toen te worden gedicteerd door de campagne ‘Tilburg Moderne Industriestad’.
Tussen de toenmalige ‘Regenboog’ en de Ringbaan-West verdween in die jaren ook het open gebied met weiland, ruigtekruiden en zelfs de laatste patrijzen binnen de Ringbanen. Na het leefgebied van ‘appelmussen’ en ‘perenmussen’ werd zo ook het biotoop verwoest van ‘zuringmussen’, ‘raaigrasmussen’, ‘weegbreemussen’ enzovoort. Vanuit de hele omgeving, waaronder Sint Anna, kwamen mussenkolonies hier voedsel zoeken. Ook het oude boerenweitje van de boerderij van het Missiehuis verdween, tegelijk met de boerenzwaluwen aldaar. Daarna werd ook nog eens het Kromhoutpark aangelegd. Normaal verhoogt een park de biodiversiteit, maar het Kromhoutpark werd niet voor niets zo gepropageerd door ‘Tilburg Moderne Industriestad’. Met dit steriele park nam de biodiversiteit juist af. Behalve de hier altijd broedende huiszwaluwen verdwenen ook alle ‘veldmussen’, ‘meldemussen’, mosmussen en verder nog te onderscheiden mussendiversiteit.
En in al dat weggesteriliseerde groen, dáár zaten de bladluizen: de voeding van jonge babymussen, liefdeselixer voor de ‘kusmussen’. Op allerlei plaatsen verdwenen bovendien de voor sperwers ondoordringbare schuilstruiken, zoals vuurdoorns en dichte klimop. Veel bomen en struiken werden vervangen door terrassen, extra schuurtjes en garages. Beschutting en veiligheid veranderde voor de mussen vaak in blootstelling aan weer, wind en sperwergevaar door groene heggen te ‘moderniseren’ tot kale hekken, schuttingen en afrasteringen van ijzer. Zo verdwenen de ‘ligustermussen’, de ‘meidoornmussen’, de ‘vuurdoornmussen’….
Heggen, hagen en ruige bermen met grassen en kruiden zijn levensnoodzakelijke bestaansvoorwaarden voor mussen. Dat is duidelijk te zien rond plekken waar ondanks jagende sperwers nog wél mussen zitten, zoals de Bokhamer, het Piuskanaal en de Spoorzone. Illustratief is ook de abdijbuurt in de Reit. Daar zag je alleen nog mussen in tuinen waar de ligusterhagen niet waren gemoderniseerd tot afscheidingen van steen.
Maar als uiteindelijk ook die heggen nog verdwijnen, blijft er nog maar één mustype meer over: de prooimus. In normaal mussenbiotoop zijn dat de overtollige mussen waarvoor geen beschutte voedselplek en veilige tjilpplek meer beschikbaar is. Maar in Sint Anna waren dat op een gegeven moment kennelijk álle mussen. Ja, zo zit de natuur in elkaar: als het biotoop naar de haaien gaat, dan gaan de mussen naar de sperwers.
Foto: Mannetje sperwer (veel kleiner dan het vrouwtje) met geslagen huismus, gefotografeerd door Corine Zijerveld.
Voor overzicht per onderwerp van eerdere en latere stukjes zie weblogoverzicht.
Reacties
22 reacties op “De mussenmoord”
Ook weer zo'n hagen/heggenmoord… zie zinloos geweld bij de lst
Dag Henk,
Ook in hartje binnenstad, achter Nieuwlandstraat 28, zie ik in de tuin waar ik woon nog vaak mussen (en roodborstjes, mezen, vinken, duiven, eksters, merels, vlaamse gaaien, lijsters en zelfs een pad). Een tuin vol hagen en vroeger ook veel klimop inderdaad. Jaren geleden heb ik euthanasie gepleegd op een niet meer te redden jong, dat naar nu blijkt verdacht veel op een sperwer lijkt. Is dit wellicht strafbaar? Zo ja, heb ik er dan in jouw ogen toch goed aan gedaan?
En is in jouw ogen die Mustseebioscoop ook zo'n slechte Mussenbiotoop?
Overal waar gebouwd gaat worden, in de stad zijn dat bijna altijd appartementen, moet geparkeerd worden op eigen terrein. Dat gaat ten koste van de tuinen. Vooral geen groen erbij, want in groen zitten vogeltjes en die poepen op de lak. In Anna gaat de gemeente de straat teruggeven aan wie eigenlijk? Moeten de auto's daar straks ook in de tuinen?
Laten we concluderen dat er een eind moet komen aan al dat inbreiden. Tilburg hoeft niet meer te groeien. De bevolking van Nederland groeit immers ook niet meer. Want straks zijn we een stad als elke andere; grauw en grijs, met veel te weinig groen. Daar wil niemand oud worden!
@Armand
Deels met je eens Armand. het is goed om eens kritisch te kijken naar onze woningbouwopgave voor de komende jaren, zeker gezien de krimpende bevolking. Helaas zijn ook de mensen zelf schuldig aan het verdwijnen van de biodiversiteit; als ik naar de achtertuintjes in mijn eigen straat kijk is daar in vergelijking met 18 jaar geleden (toen ik er kwam wonen) behoorlijk veel groen verdwenen. Overigens hebben wij jaarlijks veel mussen, roodborstjes en vinken in de tuin hoor en 's zomers vleermuizen en zwaluwen.
Heel wat daken van nieuwbouwhuizen zijn ongeschikt geworden voor mussen. Daar is wel degelijk iets aan te doen. Tegenwoordig kan men tussen de gewone pannen een speciale mussenpan plaatsen. D
Vleermuizen, die was ik nog vergeten. Die huizen onder de dakrand van Nieuwlandstraat 28-30-32 en jagen in de schemering in de tuin waarin ik woon en in die van de buren.
Binnenkort zullen ze wel weer ontwaken, zoals de eerste bedenkelijk kijkende grondeekhoorn in de Warande op 14 februari al gedaan had.
Hoeveel speciale dakpannen liggen er op en rondom die Mustseebioscoop?
Gewone coniferen zijn ook al heel goed voor mussen.
Hallo Arjen,
Conifeerhagen willen best een nestelplaats voor allerlei mussen. Zoveel als Henk er kent doet mij ook duizelen maar ik vind het prachtig en denk dat ie gelijk heeft. Conifeerhagen worden doorgaans aangeplant door erg tuinierende mensen. Helemaal niks mis mee. Die hebben over het algemeen niet zoveel met onze inheemse (on)kruiden. Dus geen distels en brandnetels en dergelijk on-Seasons gemeuk. Met conifeerhagen komen vaak vooral betegelde achtertuinen en voortuinen. Outdoorkitchen's, Yakuzies (red.Hietdahzo)en volautomatische gasbarbedingese. Junkfood voor eksters, meeuwen en kraai-achtigen. Mesen willen nog wel eens van nature overschakelen naar insekten dus dierlijk eiwit kunnen ze verdragen. Ook in afval. Echte zaadeters zij afhankelijk van echt zaad en dat ligt niet in tegeltuinen. Ook niet als ze omzoomd zijn met coniferenhagen.
Puntje dus ook elders alhier voor Marjo die de tuintjes in haar omgeving ziet veranderen in steenmassa's. Heeeel erg jammer. Goede voorlichting misschien? van de Groencommissie. Die heeeeeeel erg jammmer niet kan putten uit de kennis en invoeling van onze Tilburgse Midas Dekkers.
Over gemiste kansen gesproken…..?
Trusten Theo
Dat musjes iets moeten eten, begrijp ik ook nog wel ilburg. Mijn coniferen, dennen en sparren, en klim-op grenzen aan een kippenhok waarin en -buiten ik graag wat graan mors. Ik ben niet zo'n type van een met tegels volgeplempte achtertuin.
En ondertussen
tjilpen de mussen
in de Graaf Engelbertstraat,
het Dr. Cuijperhof,
de Hoogvensestraat
het Bazielkruidhof.
En waar zitten ze vooral steeds graag:
in een vuurdoornhaag, een vuurdoornhaag!
zeer gewild ook voor dagelijks mussenoverleg:
een hoge, ouderwetse ligusterheg.
Mensen met een eigen tuin zijn ook schuldig aan de ontgroening van de stad, zo lees ik in de reacties. Dat klopt natuurlijk, maar ga je daarmee niet voorbij aan de diepere oorzaken?
Wie heeft die mensen aangespoord tot minder groene praktijken? Wie heeft ze verteld dat een park pas een park is als de struiken waren vervangen door stalen banden? Wie heeft in de openbare ruimte demonstratief uitbundige bloemperken, gevarieerde bosjes en veelsoortige struwelen vervangen door steriliteit, saaie eenhiedsworst en zicht op bebouwing? Wie heeft de mensen bestookt met 'Tilburg Moderne Industriestad', ze verteld dat je zelfs bij de n
Als daar (een deel van) het probleem ligt, dan ligt daar ook een deel van de oplossing.
@Henk
Jouw betoog zou impliceren dat de situatie van ontgroening van priv
@Marjo
Gezien de gevoerde campagnes in Tilburg heb ik me als 'reclameanalyticus' absoluut niet verbaasd over de ontgroening in particuliere tuinen. Integendeel. Hoe jij dat verder wil samenvatten en interpreteren is voor jouw rekening. Maar ik vindt het wel frappant hoe toch onmiddellijk weer de aandacht wordt afgeleid van de grote in Tilburg gevoerde campagnes. Ik vind het werkelijk onvoorstelbaar dat over een onderwerp met zoveel invloed en impact nog steeds niet of nauwelijks inhoudelijk en serieus wordt gepraat en nagedacht. Ook niet bij Groen Links.
Overigens heb ik wat betreft ontgroening in particuliere tuinen natuurlijk zelf ook met eigen ogen het een en ander gevolgd, bestudeerd en gefotografeerd. In en buiten Tilburg. Naar mijn indruk valt Tilburg dan niet alleen op door zijn extreme anti-groene reclamecampagnes, maar ook door de extreme mate waarin particulier groen is verdwenen.
Naar mijn idee scoort Tilburg relatief hoog (lees: slecht) op de schaal van verstening van particuliere achtertuinen. Ik heb me altijd al verbaasd over de "tuin"-bezitters die hun bezit altijd 'de plaats' noemden (met keien dus) in plaats van "tuin". Niet typisch Tilburgs, maar wel heel typerend voor de meeste achter'plaatsen'.
Maar of dat nu voor honderd procent veroorzaakt is door het lokale beleid en T-campagnes? Lijkt me wat kort door de bocht.
Voor het openbare gebied geldt dat zeker wel. Voor dat deel, deel ik de mening van Henk.
Voor een Tilburgse website leken mij Tilburgse voorbeelden het meest sprekend. Daarmee wil ik niet ontkennen dat er daarnaast landelijke invoeden en praktijken zijn. Dat er een
Ik blijf het zo'n merkwaardig fenomeen vinden: de vergezochte verbinding van het T logo vd stad met het volstrekt legitiem pleidooi voor groen in de stad. Ik ben absoluut een voorstander van vergroening van de stenen stad en zal dat zolang ik de functie van raadslid mag bekleden propageren,daar komt geen T tussen.
De T campagne heeft mijns inziens niets,maar dan ook totaal niets, te maken met de wens van velen -en het bestuur van de stad niet in het minst – om het groen in de stad optimaal te waarderen en daar konsekwent meer aandacht aan te geven.
Dat er nu een voorstel ligt van het College om in de nieuwbouw in Noordoost 10% van de nieuwbouwwoningen van groene daken te voorzien is er een klein voorbeeld van. Dat de bomen aan de Leyparkweg dankzij een intensieve lobby van bewoners en de bemoeienis vd de PvdAfractie behouden kunnen blijven is een ander voorbeeld. Dat er vanuit de gemeente aan de bewoners vd Binnenstad bloembakken om niet ter beschikking worden gesteld en gevuld is nog zo iets.Bevordering van geveltuinen hoort daarbij. De T campagne staat werkelijk volkomen los van de intentie het groen, de ecologische zones, de aandacht om natuur te bevorderen. Het is de hoogste tijd deze appels van deze peren voor eens en altijd te scheiden. De campagne met de T is een prima campagne, de T is een grafisch heel sterk beelmerk waaronder allerlei slogans kunnen worden gehangen. Eerder heb ik al gemeld dat ik een vrachtwagen met 'T, city with a drive,' ergens in Nederland zag rijden, dat ik daar een heel goed gevoel bij kreeg en dat ik dat een prachtig beeld vond.
T is absoluut een ijzersterk beeldmerk, een beeldmerk van een stad die T(rots) op zichzelf mag zijn, een stad die zich de afgelopen jaren aan de eigen haren uit het moeras omhoog heeft weten te trekken.Die meer en meer bezig is om fraaie architectuur, en een duurzaam beleid vwb wonen en mobiliteit te koppelen aan een prima beleid vwb groen, die luistert naar de deskundigen op dit gebied, die een speciale cie groen voor in het leven roept waarin deskundige burgers participeren.T heeft niets meer nodig dan T, al het andere kan eraan gekoppeld worden, meer of minder lyrisch, economisch, duurzaam. T laat alle ruimte voor extra specificatie op diverse terreinen.
Tilburg Transformeert
van Tilburg naar T-stad
In gemeentelijke voorlichtingsfolders is te lezen dat er nog een hoop bouwplannen in de pijplijn zitten. Sommige mensen vinden namelijk dat Tilburg fors moet inzetten op groei. We zouden ons zelfs moeten spiegelen aan steden als Milaan en Turijn en een economische en culturele hoofdstad moeten worden… (een enthousiaste hoogleraar arbeidsmarkt en werkgelegenheid in het BD van 22 feb).
In dit plaatje past de bouw van een paleis voor volkscultuur, de uitbreiding van Tilburg met een zogenaamde entertainmentstraat met shoppingmall richting Efteling en hoogbouw langs de A58, in het havengebied en in de Spoorzone. Al dit soort ontwikkelingen gaan in Tilburg gepaard met aanhoudend T-gedram en makelaarpraat. De cultuurindustrie, die eerder de T-campagne bedacht, doet er nog een schepje bovenop en promoot onder de T-vlag een feest- en funshopcultuur. Nu wil de horeca, naar eigen zeggen vanuit chauvinistische motieven, zelfs een soort van T-cake op de markt zetten (Tilburgse Koerier, 28 februari). Maar wat heeft die T nou eigenlijk met Tilburg te maken? Wat is toch de bedoeling van het ogenschijnlijk lukraak plakken van etiketten?
In de NRC van 29 februari stelt cultuurwethouder Backx dat Tilburg een vernieuwingsgezinde stad is die echter weinig traditie kent. Hoe zou dat toch komen? Zouden gemeentelijke reclamecampagnes hier misschien iets mee te maken kunnen hebben? In Tilburg lijkt een nieuwe traditie ontstaan, namelijk om voorbij te gaan aan het karakteristieke van de plaats. Datgene waarmee geld kan worden gemaakt wordt gepresenteerd als typisch Tilburgs. En we moeten zogenaamd groeien, meer smoel krijgen en een meer grootstedelijke uitstraling. Met de 'T' raakt de burger intussen gewend aan strakheid en zo wordt de komst voorbereid van nog een hoop architectonische pareltjes: fabriekshallen, blokkendozen en betonnen kolossen. Intussen wordt het n
@Tine van de Weijer
Beste Tine, ik krijg de indruk dat er nogal een discrepantie is tussen voorlichting over de T-campagne op het gemeentehuis en de door mij bestudeerde en hier al meermalen geanalyseerde, daadwerkelijke inhoud van die campagne naar het publiek.
"De T laat alle ruimte voor specificatie op diverse terreinen", zo besluit jij je betoog.
Maar probeer jij dan aan die T nog maar eens de inhoud en de betekenis te geven van bijvoorbeeld groen, Lindeboom, openbare ruimte, duurzaamheid of minder consumeren.
Die T bood inderdaad vanaf het begin alle ruimte tot eigen specificatie en eigen invulling.
Dus dat gebeurde onmiddellijk door het grote geld. Vanaf het begin was het de T van "T-binnenstad" en vervolgens van horeca, bedrijfsleven, reclamewereld en de hele verdere commercie. Wat ik hier in diverse stukjes inhoudelijk over die T signaleerde is ook nooit door iemand concreet ontkend, weerlegd of tegengesproken.
Dat er op het gemeentehuis nog mensen zijn met andere idealen, is ook mijn overtuiging. Maar om naar het publiek duidelijk te maken dat ook die idealen nog bestaan en van belang zijn dat kan in de huidige campagneomstandigheden maar op
KOERSWIJZIGING STADSPROMOTIE EN STADSONTWIKKELING
Begin dit jaar vond aan de Universiteit van Tilburg een conferentie plaats over de omslag naar een meer duurzame en solidaire samenleving. Gezien de urgentie van vraagstukken als klimaatverandering, uitputting van de aarde en mondiale ongelijkheid, werd naar aanleiding van deze bijeenkomst de 'Verklaring van Tilburg'* opgesteld. Hierin wordt opgeroepen tot een herori
Een beetje late reactie en ik keer hierbij terug naar het oorspronkelijke thema. Ik doel hierbij op de mussenmoord. Helaas kan ik de oorspronkelijke tekst van de column niet terugvinden. Maar het riekt een beetje naar negentiendeeeuws jagers jargon en dan staat meneer ook nog met een kat op de schouder op de foto, komen we later op terug. Roofvogels zijn al eeuwen het doelwit en blijkbaar nog steeds, schadelijk ongedierte dat dient te worden uitgeroeid. Onderzoek van de laatste eeuw heeft tot andere inzichten geleid. Het succes van predatoren als de sperwer hangt nauw samen met de aanwezigheid van voldoende prooidieren.De opkomst van de sperwer als stadsvogel is minder oud dan de neergang van de mussen populatie en daarnaast maakt het dier geen onderscheid tussen mussen, merels en mezen. Met de populaties van de twee laatste soorten is het aanzienlijk minder slecht gesteld. Het grotere vrouwtje heeft overigens duidelijk een voorkeur voor grotere prooien als duiven en merels getuige het geplukte karkas van een houtduif in mijn tuintje aan de mariastraat. Henk zoekt het hoofdzakelijk in het verdwijnen van geschikt biotoop en ik ben er van overtuigd dat daar de werkelijke oorzaak ligt. Op enkele plaatsen hoor ik het getjilp van mussen volop en telkens blijkt het daar om heggen en dikke lagen klimop te gaan. Van twee van dergelijke plaatsen weet ik dat er een sperwernest in de buurt zit. Terugkomend op de kat zou ik Jasper ook even willen wijzen op het volgende. Uit een Brits onderzoek blijkt de kat een van de hoofdschuldigen te zijn aan het verdwijnen van de huismus. (http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artik Hoeveel katten zitten er Sint Anna en hoeveel sperwers? Ik laat de andere potentiele boosdoeners als eksters, kraaien en kauwen nog maar buiten beschouwing.
@krassende kraai
Ook katten houden de vogelpopulatie natuurlijk attent en gezond! Zoals honden katten weer attent houden. Rondom mijn huurhuisje aan Wingerdhoek 4 (vliakbij de Mariastraat) wonen zeker 15 katten. Ook wonen daar mezen, vinkjes, mussen, merels, roodborstjes, lijsters, vlaamse gaaien, eksters, houtduiven (nu 1 minder) en krassende kraaien. Er is ook relatief veel groen vergeleken met de rest van de binnenstad. Dus dat ben ik met u eens, krasse kraai: goede biotopen brengen ook voldoende schuilplaatsen mee om aan roofvogel