Evolutie

Fossielen bewijzen dat het leven op aarde niet stil staat. Het leven blijft zich ontwikkelen. Maar kun je die evolutie als mens in een mensenleven ook waarnemen? Een reactie van de Tilburgse kunstenaar Rinus van Doorn op mijn stukje over kauwen deed me beseffen dat we bij sommige vogels in elk geval in een mensenleven de ontwikkeling zien tot stadsvogel. Met name midden in de stad broedende scholeksters gaven me dit jaar het gevoel getuige te zijn van een stukje evolutie.

De drie jonge stadsscholeksters, eerder beschreven in het stukje ‘Leuker kunnen we het niet maken‘, zijn zonder veerscheuren groot geworden en nu alle drie de wijde wereld ingetrokken. Voor het eerst in Tilburg slaagde een scholeksterpaartje er in om midden in de stad jongen groot te brengen. En die scholekster heeft mij als soort eigenlijk mijn hele leven al versteld doen staan. Van strikt tot stranden en slikken beperkte kustvogel ontwikkelde hij zich in de vorige eeuw tot een vogel die ook landinwaarts ging broeden. Vanaf 1950 koloniseerden ze als nieuwe weidevogel zelfs de Brabantse zandgronden. Aan het eind van de eeuw verschenen ze warempel op sportvelden in de bebouwde kom en broedend op daken in de stad. Het werden stadsscholeksters!

En die bleken zich in Tilburg ook duidelijk te onderscheiden door stedelijke gedragingen. Ze bleken bijvoorbeeld minder schuw (anders heb je geen leven in een stad). En in het licht van straatlantaarns zochten ze zelfs ’s nachts voedsel in wegbermen (o.a. Cobbenhagenlaan en Reitseplein). Ze gingen met hun jongen ook voedsel zoeken op de plastic grasmatten langs de Sportweg (tennisbanen) toen massaal uitgevlogen nieuwe mierenkoninginnen ook tussen al die plastic grassprietjes een plek zochten voor een nieuw mierenvolk.

Maar is dit nu evolutie? Uiterlijk is er aan die scholeksters nog niets veranderd. Of moeten we al onderscheid maken tussen ouderwetse scholeksters met een stompere haksnavel om schelpen open te wrikken en moderne scholeksters met een spitsere pincetsnavel om in de stad zelfs mieren op te pikken? Of je spreekt van "nieuwe soort", "ondersoort" of "variatie binnen de soort" zal bij biologen altijd een discussie blijven. Nee, dan de auto-industrie! Honda’s, Citroëns, Volvo’s, dat zijn pas voorbeelden van evolutie. "Meer dan evolutie", zo las ik zelfs met een grote kop in Stadsnieuws (4 juli) boven een foto van een Mercedes, grazend temidden van schapen en koeien..

"Maar Darwin bestudeerde toch geen auto’s!", zo reageerde ik geschokt. "Evolutie betekent toch de ontwikkeling van léven!". Maar even later schaamde ik me dood. Een auto is zelfs "één brok adrenaline" las ik, "tot leven gewekte emotie". Op de televisie was het nog duidelijker: "Techniek is tot leven gekomen", "levend geworden techniek". Dat is inderdaad geen evolutie meer, dat is duidelijk "méér dan evolutie". Ja, wie heeft het tegen die achtergrond nou nog over scholeksters! Fossielen uit een tijd waarin door de mens het leven nog gecreëerd moest worden!

voor overzicht per onderwerp van eerdere en latere stukjes zie weblogoverzicht