De Stad en de Kunst

Donderdag 19 april  is er een bijzondere debatavond, georganiseerd door de Academie voor Beeldende Vorming van Fontys Kunsten in samenwerking met KORT. Het thema luidt "Van wie is de stad?". Ik kan er helaas niet bij zijn. Reden voor een bijdrage hier op ‘webpapier’.

"Beste wethouder, we hebben een fantastisch plan. We gaan alle kunst in de openbare ruimte vervangen door reclame!  En dat noemen we dan Kunst met een hoofdletter! Het Korvelplein bijvoorbeeld wordt Kunstplein met allemaal promotie voor een staalgieterij. De hele Heuvel staalpromotie. En midden op de Hasseltrotonde gewoon als ‘kunst’ een huis ter meerdere promotie van de belangen van makelaars, bouwbedrijven en architecten!"
"Ik ben wethouder van Cultuur", zo reageerde de aangesproken gemeentebestuurder. "De door jou gepropageerde ‘kunst’ valt onder milieudelicten langs de openbare weg. Je moet bij het BAT en bij Economische Zaken zijn. En een huis valt al helemaal niet onder mijn portefeuille. Dat valt onder stedenbouw. Nee, jullie zijn nu toch met die campagne echt aan het doordraaien".
Maar de wethouder werd vervolgens getrakteerd op nog mooiere ideeën: "Ja, dat is het: doordraaien. We laten dat huis permanent draaien! En dan nog wat extra reclame erop van de sponsors! Kunst die uiteindelijk geen geld kost, maar geld oplevert!"

Is de hier geschetste dialoog alleen maar fictie? Met name in de architectuur lijkt er sprake van een soort agressieve kunst die creaties van eerdere architecten vervangt door uitingen van ‘Industriestadstijl’, ‘T-design’ en ‘Nieuwste Zakelijkheid’. Nog gekker is het met landschapsarchitecten van vóór de ‘Modern Industriële Revolutie’. Een bijzondere creatie met hemelbomen naast de Heikese kerk werd pas nog zonder scrupules vervangen door meer materialistische kunst. Een kast dat is pas kunst. Ook bij de Kamer van Koophandel werd pas weer rigoureus de nadruk van leven verlegd naar bebouwing en materie. Toch ging het hier om het laatste relict in Tilburg van een bepaalde stijl. Kenmerkend waren daarin onder meer het gebruik van bomen en struiken met smakelijk fruit, bessen voor de vogels en een verrassend kleurenpalet in alle seizoenen.

En hoe eert Tilburg zijn vroegere huisarchitect Leonard Springer? Zijn vader was een bekende schilder van stadsgezichten, maar Leonard schilderde met levend materiaal. Hij maakte levende schilderijen die door de seizoenen heen telkens weer verrasten met prachtige kleurencombinaties. Geen stad had zoveel werken van deze bekendste tuin- en landschapsarchitect van Nederland. Tilburg had destijds dan ook geen speciale campagnes nodig. Spontaan kwam de bevolking zelf met de leus en constatering: ‘Tilburg schonste stad vant laand’. Maar toen we hier zogenaamd ons ‘favoriete park’ mochten kiezen, deden originele Springerontwerpen bij voorbaat niet mee!! Tegelijkertijd werden zijn kunstwerken overgeschilderd in een stijl zelfs waarin wat struiken betreft het kleurenpalet werd gereduceerd van 100 naar 0! En zogenaamd "ter ere van Springer", die in zijn parken absoluut geen harde materialen wilde, kwam er midden in het Leijpark een grote stalen zuil!

Typerend is ook het grote kunstwerk tegen de muur van de Schouwburg (zie foto). Het daar opgehangen doek lijkt een enorme ontwerptekening voor de stad in de gelikte stijl van reclame voor bouwprojecten. Hoewel we de stad vanuit de hoogte zien, en je dan nog heel wat bomen ziet, is er in dit stadsvisioen geen bolletje groen meer te bekennen. In plaats daarvan zien we alleen nog futuristische bouwwerken. Van wie is de openbare ruimte? Dat moet donderdagavond over de stad en de kunst toch een buitengewoon interessant debat worden.