Liberalisering is een mooi woord. Er zit het Latijnse woord voor ‘vrijheid’ in en wie wil dat niet? Iedereen wil toch vrij zijn en zelf kunnen kiezen? Ook als het gaat om goede zorg. Vandaar het idee van een vrije marktwerking in de zorg. Maar nu komt de grap. Want hoe maken mensen hun keuze op die vrije markt? Door verleid te worden door de beste reclame!
Dat zorgverzekeraars reclame maken, daar zijn we inmiddels aan gewend. Wie serieus geprobeerd heeft om zorgverzekeringen onderling te vergelijken, kwam al snel tot de conclusie dat dit ondoenlijk was. Wat doe je dan? Je laat je verleiden door wat je het meeste aanspreekt. Hetzelfde gaat nu gebeuren bij ziekenhuizen en andere zorginstellingen. Ook zij mogen reclame gaan maken zodat de klant-patiënten vrij kunnen kiezen. Maar het blijft natuurlijk vreemd. Want je zou toch zeggen: hoe beter een reclame erin slaagt om je te verleiden, hoe minder vrij je keuze is. De grap van verleiden is echter dat je vrijheid afgenomen wordt, zonder dat je dat zelf erg vindt. Tenminste, zolang de betovering niet verbroken is.
Omdat de minister ook wel voelt dat het niet al te gek moet worden, mag de reclame van ziekenhuizen niet misleidend zijn. De slang rond de aesculaap-staf mag niet teveel lijken op die andere slang, rond die boom in de tuin van Eden. De reclame moet dus objectief en verleidelijk tegelijk zijn. Ga er maar aan staan. Transparantie is dan het toverwoord. Maar echte transparantie is weinig aantrekkelijk. Want dan zie je ook minder fraaie zaken. Bijvoorbeeld dat verzorgenden in een verpleeghuis onder druk gezet worden om patiënten te verzorgen die daar niet passen en waarvoor ze niet opgeleid zijn, om maar bedden bezet te houden (financiën!). Of dat een instelling die zich profileert als ‘met mensen kennis’ jonge academici (mensen met kennis!) via de flexwet op straat zet, zonder te kijken naar hun motivatie en prestatie. Het toverwoord transparantie moet dus uiteindelijk toch weer voor een betovering zorgen. Omdat mensen (of in ieder geval de ‘klant-patiënten’) het gevoel moeten hebben vrij te kunnen kiezen.
Liberalisering: het blijft een mooi woord…
Carlo Leget