Ode aan de Willem II straat

http://www.youtube.com/watch?v=V1piem_rO2g

Ode aan de Willem II straat

Zo’n straat heeft heel wat te vertellen,
kijk maar eens goed, opwaarts, langszij,
verder dan de neus en op kniehoogte,
zie gevels die ogen en beelden die tonen.

De panden laten zich op stand bezien,
in paasbeste tinten de kleuren 1)
Terwijl kozijnen statig toekijken,
draagt de geschiedenis haar steentjes bij.

Vragen rijzen hoe het al weer was,
en daar doemt het postkantoor 2) op,
naast de sobere synagoge die getuigt
met haar verborgen eerste steen 3).

Op de hoek schuurt de oorlog nog,
een gevallen ster ligt daar neergeklinkt 4):

hier herinneren we voor altijd
een stem vol liefde en vrees
in woorden die zijn hervonden
ze zijn om nooit te vergeten 5)

Hoe zinnebeeldig is menig gevel gekleed 6).
Veel dieren zijn van de partij, roerboze
leeuwen die de wacht houden 7),
hoe een nijlpaard uit volle borst zingt 8),
en een varkentje 9) wast de regen.
Zo leeft deze straat ongekend.

Van oudsher vertoont Willem II royaal
zijn kunsten, al dan niet in kapitaal,
te koop, te leen, te kijk 10), comedie 11)
en cinema 12), in zang en dans 13),
ongehoorde klanken 14),  frivole en
serieuze noten 15), voor elk wat wils.

Zo barsten de muren van de verhalen,
zo raken verleden en heden elkaar
van het jaar van toen naar de dag
van vandaag en wat morgen brengt.
Deze straat heeft heel wat te vertellen.

1) Volgens kleurhistoricus Ebel W. Cordes was Tilburg ruim een eeuw geleden veel kleuriger dan nu. Hoe dat was, is te zien in de Willem II-straat: hier ziet men de oorspronkelijke tinten zoals roomwit, beige-zand voor pleisterwerk, met opvallend veel oker en groentinten.
2) Op de hoek van de Telegraafstraat bevond zich vroeger het postkantoor van Tilburg, nu ligt hier de Helga Deentuin (zie 5), met erin een leeuw met het wapen van Tilburg, een restant van het postkantoor.
3) De in 1874 gebouwde synagoge naar een ontwerp van architect Edouard Fremau, nu in gebruik bij de Liberale Joodse Gemeente Brabant. Binnen kan men de eerste steen bekijken die toentertijd boven de entree prijkte. De tekst ervan luidt:
De eerste steen gelegd / door / G.I. van Ham / manhig opzichter der / Israëlitische Gemeente / Eluel 5633 Tilburg sept. 1873
4) In de bestrating van de Helga Deentuin ziet men de vijfpuntige Davidster.
5) Deze regels heb ik geschreven t.g.v. de opening van de Helga Deentuin op 10
juni 2008. De wethouder gebruikte ze in zijn toespraak.
Helga Deen (1925-1943) was een joods meisje dat samen met haar vader, moeder en broer opgesloten werd in Kamp Vught. Aldaar hield zij een dagboek bij, totdat het gezin naar Westerbork gedeporteerd werd, vervolgens naar Sobibor, Polen, alwaar ze vermoord werden. Dit dagboek, samen met enkele brieven, was in het bezit van Kees van den Berg die tijdens de oorlog verkering had met Helga. In 2005 was het door zijn zoon ondergebracht in het Regionaal Archief Tilburg. In maart 2007 kwam het boek Dit mag nooit vergeten worden, brieven en dagboek van Helga Deen uit.
6.) Geniet van de gevel van nr. 40, het voormalige kunstatelier van Henricus van Tielraden (1854-1934), met allegorische voorstellingen, twee griffioenen en met zo’n dertig leeuwenkopjes.
7) Vier leeuwen met emblemen en erboven allegorische mannenfiguren sieren de gevel van nr. 56.
8.) Op nr. 90a-b is sinds 1984 gevestigd speelgoedwinkel Het Zingende Nijlpaard.
9) Op nr. 84 bevindt zich slagerij LeJeune  (anno 1906). Hoog boven op de gevel ziet men een varkenskopje.
10) Op nr. 25: kunsthandel/lijstenmaker Jos van Santvoord, op nr. 31:     kunsthandel/lijstenmaker Van Erp-Broekhans (sinds 1863), op nr. 56:
Kunstuitleen Galerie 56.
11) De straat is omstreeks 1870 aangelegd en kreeg toen de naam Comediestraat, genoemd naar de ‘Oude Comedie’, die door de aanleg moest worden gesloopt. In deze comedie werd al vanaf 1807 toneel gespeeld. De naam Willem II straat werd in 1881 officieel vastgesteld.
12) Sinds 1983 bioscoop Cinecitta op nr.29, naar ontwerp van Fremau (zie 3) gebouwd in 1887 als sociëteitsgebouw annex concertzaal, later het onderkomen van bioscopen Ambassade en Camera.
Thuis film kijken kan via Cinematheek, op nr. 6a. Let op de eerste steen links van de ingang. Dit winkelhuis werd in 1934 ontworpen in de stijl van de Amsterdamse School door Frans Donders.
Tegenover de Cinecitta bevond zich de dansschool van het echtpaar A.M. Kruisselberge-Blommaert.
13) Vincent Bogaers betrok in 1879 in de Comediestraat het ‘fraaiste huis van gansch Tilburg’, gebouwd in 1870, architect onbekend, nu nrs. 47-49. Later werden er Bureau van Spaendonck en de Kamer van Koophandel in gevestigd. Het pand werd in 1995 verbouwd tot De Vorst, momenteel De NWE Vorst: theater, makershuis, café-restaurant.
14) Op de andere hoek van de Telegraafstraat bevindt zich sinds 1985 Muziekpodium Paradox (voorheen zat hier o.m. boekhandel Pillot), dat als Paradoks begon op de hoek met de Karrestraat (nu restaurant Onder Ons).
15) Op nr. 4 is gevestigd Spiero (blad)Muziek, op 1 december 2008 zeventig jaar jong.