Er zijn mensen die op de een of andere manier tot dé – of liever gezegd – míjn verbeelding spreken. Na 50 jaar neemt Arnold Heertje afscheid van de Universiteit van Amsterdam. Voor het Nederlandse economieonderwijs is hij van doorslaggevende betekenis geweest. Jammer dat de meeste mensen intussen het rekenen verleerd hebben. Alleen tijdens de omzetting van de Nederlandse gulden naar de euro wisten de meeste burgers wel wat er gebeurd was, Heertje niet. Sterker nog, iedereen behalve Heertje had deze diefstal van overheidswege voorzien. Heertje was nog in de weer met de theorie van de niet–reproduceerbare goederen.
Het is al weer even geleden. Tijdens zijn laatste college in november 1999 concludeerde professor Heertje dat de economische wetenschap faalt. Unieke, onvervangbare goederen – zoals historische gebouwen en natuurgebieden – worden opgeofferd aan de onverzadigbare productiedwang. “Natuur en cultuur hebben in de economie geen waarde, dus moet er een actieve overheid zijn die als een goed huisvader het erfgoed beheert”.
Bij gewone – reproduceerbare – goederen geldt de prijs als maatstaf. Maar bij niet-reproduceerbare goederen, zoals de Nachtwacht, ontbreekt die. In onze economie worden dagelijks niet-reproduceerbare goederen opgeofferd met het oog op de voortbrenging van reproduceerbare goederen. “De economie geeft alleen maar aandacht aan de prijs van de oliebol; kosten en vraag bepalen de prijs. De aandacht van de overheid zou moeten worden verlegd naar producten die niet te vervangen zijn.”
De aankoop onder de verantwoordelijkheid van Kok van het schilderij ‘Victory Boogie Woogie’ van Piet Mondriaan geldt wel als voorbeeld van de paternalistische overheid die in moet grijpen als de wet van de schaarste te zeer overheerst. Voor dit schilderij, een cadeau van De Nederlandsche Bank aan de Nederlandse samenleving bij het afscheid van de gulden, is tachtig miljoen betaald. In Tilburg moeten de bewoners en de armlastige kunstenaars met hun spaarcenten op komen draven als er een monument moet komen tegen zinloos geweld. Een soort omkering van de theorie van Heertje.
Daar heeft de locale partij van het gewone volk wel meer last van. Ze hebben de complete naoorlogse kunstverzameling die van de burgers van de stad was, voor een habbekrats de deur uitgedaan. Sterker nog, het totale culturele aanbod met artistieke inhoud is op de schroothoop gegooid, in de ban gedaan of aan banden gelegd. Om de aandacht daarvan af te leiden wordt voortaan jaarlijks met veel tamtam en vlagvertoon het bevrijdingsfestival op het Koningsplein aangekondigd met kunst voor en door het volk.
Ik ben benieuwd naar het cursusprogramma voor het nieuwe seizoen van Kunsteducatief Centrum Tilburg, Kect. We horen er maar niets van. Zou de stekker er nog in zitten ? Fijn dat de horecavergunning van de NWE Vorst ter visie ligt. Nu zal het wel goed komen met het theaterleven in Tilburg. Achter de schermen bruist het waarschijnlijk al van de cultuurmakelaardij. En, schiet het al een beetje op met de nieuwbouw van het Factorium ? Merken we al iets van de zegeningen van het kunstcluster ? Jawel, eerlijk is braaf, er is nooit zoveel academiekunst op koninginnedag waargenomen als tijdens de traditionele manifestatie op de Korvelseweg, het enige echte drive-in winkelcentrum van Europa. Die kunstbazaar op de Korvelseweg ? Nee, die kon geen genade vinden in de selecte kunstcommissie. Teveel kunst, te artistiek, da’s niet goed voor gewone Tilburgers.
Troost, we hebben nog een namaak-Appel-tje in ons meest veelzijdige cultureel centrum van Nederland. Dat kan nog wel eens veel geld gaan opleveren nu de goede man, onze volksschilder, het tijdelijke voor het eeuwige gewisseld heeft. Over niet-reproduceerbaar gesproken. Daar weet meneer Pot wel raad mee.
Z.T. Zwijgend Tilburg