Zoals gewoonlijk bereid ik me altijd goed voor als er weer eens een cultuurdebat op de agenda staat. En dat is op aanstaande zondagmiddag 3 april in Popcentrum 013 het geval. Ik weet nog niet of het loont dat ik er naar toe ga, want de organisatie is in handen van de wethouder van cultuur en zijn cultuurambtenaren. Dus wordt er met Oost-blok precisie – de overheersende teneur na de val van de muur en andere instituten – niets aan het toeval overgelaten. Er is zelfs een speciale kindercrèche voor culturele kinderopvang, een van de speerpunten van het vernieuwende cultuurbeleid onder het motto, “broeden wat je broeden kan “. Wat is er mooier dan een nest vol jongen die hongerend de snavel opsteken als de gemeentelijke moeder van cultuur op de rand van het nest neerdaalt. Het is tenslotte ook lente.Een dag later dan gewoonlijk viel de cultuurkatern van het Brabants Dagblad in de brievenbus. Op dinsdag 3e paasdag had ik al tevergeefs gezocht naar de culturele bijlage. Ik dacht dat de wekelijkse cultuurbijlage het loodje had gelegd, geheel passend in de huidige culturele staat van Tilburg. U begrijpt dat ik tamelijk goede zin kreeg op de ochtend van de 4e paasdag, toen ik net het laatste ei dat op paaszaterdag met de grootste zorg in huiselijke kring kunstzinnig was gedecoreerd, uit mijn mandje haalde om op te peuzelen en de krant met cultuurkatern ter hand kon nemen. Een soort Zwitserleven gevoel annex ‘geen dag zonder het Brabants Dagblad’.
In het kader van mijn intellectuele en mentale voorbereiding op het stadsdebat cultuur begon ik met het lezen van deze speciaal voor Tilburg opgezette cultuureditie ‘Uit & Kunst’. Op de frontpagina werd cont gedaan van het feit dat de Brabanthallen in Den Bosch meer wil rocken en dat de heavy metal legende Judas Priest na 35 jaar nog even goed op de planken staat. Waar ? Nee, niet in Popcentrum 013 maar in de Brabanthallen in Den Bosch. Ik heb nog geprobeerd een vrijkaartje te bemachtigen voor onze Wilbert, oud wethouder van cultuur van Tilburg en gekend liefhebber van heftige muziek, die door de nakomende wethouder van cultuur in het debatforum is uitgenodigd. Maar dat is niet gelukt.
Te rechter zijde van de coverpagina is de vaste plaats waar mijn collega columnist Mieske van Eck haar ‘Opspraak’ ten beste geeft. Het is een van mijn favoriete columns. Zo vertelt zij naar aanleiding van het inbeslagname incident bij het kunstwerk van Edward Erasmus: “De politie, vroeger van die pet past u ook, maar nu meer van de nul-geduldlijn, nam het nepwapen prompt in beslag. Kunst die zijn tanden laat zien, in de vorm van een dodelijk wapen is belachelijk, zeker in een stad die de plaatselijke kunst schaamteloos failliet heeft laten gaan”. (einde citaat). Voor het overige verhaalt zij over, jawel Den Bosch, met in het staartje nog een vleugje Eindhoven. En zo bleef pagina 1 van de Tilburgse editie beperkt tot één culturele mededeling over Tilburg.
Op naar de 2e pagina. Driekwart van deze pagina wordt in beslag genomen door “Veertigers bezig vanuit hun ziel” en “Wat naproeven”, beide te zien en mee te maken – jawel, u raad het al – in Den Bosch. In dit geval in de Verkadefabriek, een soort kopie van de Tilburgse Kunststichting in zijn beste dagen, maar dan op één plek bij elkaar. Voor wie wil, op een van de 65 dagen dat er iets voor het publiek te doen is in de concertzaal Tilburg, kan naar een ‘crossoverconcert van alleskunners’. Uit het taalgebruik ‘van een verslaggever’ leid ik af dat deze anonieme reporter in vaste dienst is bij Theaters Tilburg en illegaal redactionele werkzaamheden verricht voor uitgeverij Wegener, die het vooral om de centen te doen is. Gelukkig meldt Rinus van der Heyden onder aan deze pagina enthousiast dat de gitarist Vernon Reid met zijn jongste project Yohimbe Brothers a.s. zaterdag een eenmalig concert geeft in Tilburg, in Paradox.
Op pagina 3 wordt in ieder geval de helft van de pagina in beslag genomen door popnieuws dat zich in Tilburg afspeelt. Naast een ‘Stevige rootsrock van Kathleen Edwards’ kan Tilburg zich voortaan elke eerste zaterdag van de maand gaan verheugen in ‘Loos !’ – Eat, Drink & Dance in 013, het kernthema van de uitgangspuntennota voor een vernieuwend cultuurbeleid van Tilburg. Zou 013 geld tekort komen en op deze manier de wethouder van cultuur willen verleiden wat water bij de wijn te doen. Of berust zoiets op louter toeval ? Of is het een welbewust alternatief voor de Spoorzonevariant, de gedoodverfde cultuurstrip van Tilburg in de verre toekomst.
Nu komt mijn favoriete pagina, pagina 4 die over de beeldende kunst gaat. Het openingsartikel van Gerrit van den Hoven, dat de helft van deze pagina in beslag neemt, beschrijft zijn lyrische ervaringen met de expositie ‘Emotional Pictures’ in het Muhka (www.muhka.be) te Antwerpen. He, gelukkig even niet Den Bosch. Misschien is deze tentoonstelling wel een must voor wethouders van cultuur, want in de politiek heerst altijd verwarring tussen gevoel en sentiment, tussen kunst en kitsch, tussen kunst vóór het volk en kunst tegen het volk. We zullen dat tijdens het cultuurdebat nog wel tegen komen. Isabella Werkhoven doet op de tweede helft van deze pagina verslag van de tentoonstelling ‘Van Kirchner tot Kandinsky’ in het Groninger museum. Groningen lijkt een beetje op Tilburg met dit verschil dat we van Groningen via de landelijke media altijd wél weten wat er te doen is. In de vaste rubriek ‘Galerie’ staat Nan Groot Antink centraal met een tentoonstelling in Giulio Cesare & Co Gallery, jawel in Den Bosch.
Godverdomme, het lijkt alsof er in Tilburg niets te doen is. En de wethouder maar roepen: “Het gaat goed met cultureel Tilburg; productiestad bij uitstek”. Gelukkig dat in een klein bericht op deze pagina vermeld wordt dat De Pont nog wat geld heeft overgehouden om een werk van De Bruyckere aan te kopen. Het beeld ‘Een’ is een belangrijke aanvulling op het werk ‘Aaneen-genaaid’. Nee, deze laatste titel is geen weergave van het overheersende gevoel in Tilburg na het failliet van de Tilburgse kunststichting. Dat kan kernachtiger worden weergegeven: ‘genaaid’. De titel ‘Aaneen-genaaid’ is wel een treffende typering voor de door de wethouder geformuleerde uitgangspuntennota voor cultuurbeleid die zondag tijdens het debat ter discussie staat.
Voor de gebruikelijke boekenpagina (5e en laatste pagina van de cultuurbijlage) valt gewoonlijk weinig nieuws uit Tilburg te melden. Tenminste daar reken je niet op. Schrijvers wonen immers overal en lezen kun je ook overal. Of er in de boeken toptien titels van Tilburgse schrijvers voorkomen ? Nee. Niet op woensdag 30 maart. Als de stadsdichter weer deel uit zou gaan maken van de cultuurredactie van Tilburg, in plaats van op de hoofdredactie in Den Bosch rond te zwerven, zou dat misschien wel kunnen veranderen. Maar, laten we hem maar als cultureel bruggenhoofd van Tilburg houden op die plek, want anders komen we via de editie Tilburg van het Brabants Dagblad helemaal niets meer te weten van wat er in de stad te doen is. Weet er trouwens iemand wie het hoofd van de Tilburgse cultuurredactie is geworden na het vertrek van Jackie Smeets ? Is deze Bossche onbekende al ooit ergens bij een cultureel evenement in Tilburg gesignaleerd ? Reageer via de button.
Milan Kundera heeft eens in zijn boek ‘De ondraaglijke lichtheid van het bestaan’ het verschil uitgelegd tussen kunst en kitsch. Een wereld waarin stront ontkent wordt en waarin iedereen zich gedraagt alsof die niet bestaat, dat esthetische ideaal heet kitsch. Het door kitsch opgeroepen gevoel moet uiteraard zodanig zijn dat de massa’s dat kunnen delen. Kitsch wekt vlak achter elkaar twee tranen van ontroering. De eerste traan zegt: wat mooi, kinderen die over een grasveld rennen. De tweede traan zegt: wat mooi om samen met de hele mensheid ontroerd te zijn door kinderen die over het grasveld rennen.
Tijdens het debat aanstaande zondag zal de wethouder van cultuur beweren dat culturele broedplaatsen iets heel anders zijn dan kinderen die over het grasveld rennen. De door hem bij het stadsdebat toegelaten forumleden en naar subsidie hunkerende lieden in de zaal zullen hem daarin, onder het tonen van ontroerende blijken van aanhankelijkheid, ondersteunen. Zij zullen onder luid gejuich Tilburg uitroepen tot stad van het broedsel Emo-Art. Voor de praktische camouflage van het huidige culturele leven in Tilburg, zo treffend weergegeven in de laatste cultuureditie van het Brabants Dagblad, zal de wethouder gebruik maken van zijn geheel eigen vinding: Epo-Art, om zo als winnaar van cultureel Tilburg de eindstreep te bereiken. De rondemiss, gesponsord door de Tilburgse Emo-Art School zal, terwijl de camera’s draaien, met een vette kus de overwinning bezegelen. Hij hoeft nadien achter de coulissen zijn plasje niet in te leveren. Het comité Tilburg Culturele Hoofdstad, voorheen culturele werkgroep van de Partij van de(n) Arbeid, heeft daar niet om gevraagd. Goed cultuurbeleid vraagt blind vertrouwen. Het komt allemaal (weer) goed in de zesde stad van het land. Ideale combinatie trouwens: Emo – Art en Epo – Art.