Wiesenthal

Nazi-jager Simon Wiesenthal is op 96-jarige leeftijd in Wenen in zijn slaap overleden. Dat heeft het Simon Wiesenthal Centrum in Los Angeles op 20 september j.l. bekendgemaakt. Wiesenthal werd in 1908 geboren in wat nu de zelfstandige staat Oekraïne is. Hij was betrokken bij de arrestatie van ruim duizend oorlogsmisdadigers, onder wie de organisator van de volkerenmoord op de joodse Europeanen, Adolf Eichmann. Wiesenthal kreeg ook grote teleurstellingen te verwerken. Hij slaagde er niet in de nazi-arts in het concentratiekamp Auschwitz, Josef Mengele, te pakken te krijgen. ,,De man streefde naar gerechtigheid en niet naar wraak, ondanks zijn eigen ervaringen in de oorlog en het verlies van zijn familie in concentratiekampen”, aldus R. Naftaniel, directeur van het Centrum Informatie Documentatie Israël (CIDI).Ik behoor tot de babyboomgeneratie die in de schaduw van de oorlog is opgegroeid. Tijdens de lessen geschiedenis op de lagere en middelbare school werd verteld over de misdaden tegen de mensheid in en buiten de getto’s en concentratiekampen. Op de radio en later op de televisie kregen de misdadigers die dat op hun geweten hadden, door de opsporingen van Wiesenthal, ook een stem en een gezicht. Aan de keukentafel hoorden we van onze ouders zelden over hun oorlogsbelevenissen, de inslagen van de V1 en V2, de tewerkstelling in Duitsland, het onderduiken, spertijd en de hongerwinter. Wel over de bevrijding als opwindend feest. De rekening die nadien vereffend werd met verraders en overlopers.

In mijn schooljaren was het heel gewoon om in het kader van de verheffing van het volk ook nog over kunst en cultuur te spreken. Zo hoorden we over ‘entartete kunst’. Schrijvers en journalisten die de mond werd gesnoerd en op transport gesteld. In 2000 belandde ik tijdens een overzichtstentoonstelling van mijn beelden (Stadtmuseum Meissen | Dresden) bij toeval in Theresienstadt (Terezín) in Tsjechie. Vanaf 1941 was het een getto voor gedeporteerde joden. Onder de nieuwe bevolking bevonden zich ook vele kunstenaars, musici en juristen. Vanaf de buitenkant lieten de nazi’s Theresienstadt zien als een modelstad. Om de buitenwacht te misleiden richtten de nazi’s nepcafés en winkels in om het geheel een aanblik te geven van een normale woonplaats. Op de ingangspoort prijkte de spreuk: “Arbeit macht Frei”. De list was zo succesvol dat er zelfs een propagandafilm van werd gemaakt.

Nu is de list van het Tilburgse gemeentebestuur om de indruk te wekken een belangrijke culturele productiestad te zijn, niet te vergelijken met de list van Theresienstadt. Forum voor Kunst en Cultuur Tilburg dacht in haar naïviteit dat na het verschijnen van de gemeentelijke kunstnota ‘KunstenMakers’, het voorgenomen cultuurbeleid wel wat meer diepgang zou kunnen gebruiken. Dus werd er door Forum een opzet gemaakt om de zaken in het openbaar en met inbreng van iedereen die kennis van zaken heeft en geïnteresseerd is in de artistieke ontwikkeling van Tilburg, nader op de kunstzinnige mogelijkheden te studeren en reflecteren. Niet dus ! Ene drs. Johan van Gurp legt het namens het college aan het volk uit:

>> Geacht FORUM bestuur,
In uw brief van 28 juli 2005 verzoekt u om een gemeentelijke bijdrage voor 5 debatten. U constateert dat een verbeeldend thema en een artistieke missie in Tilburg ontbreekt en u wilt in de debatten ingaan op de artistieke doelstellingen, de kunst van het produceren, de opgaven die er in de stad liggen, de ruimtelijke consequenties en als conclusie de strategische lijnen voor de toekomst uitzetten. Ook stelt u voor een onderzoek te doen naar de kwantiteit en kwaliteit van de huidige culturele productie.

Hoezeer wij uw initiatieven waarderen, wijzen wij uw aanvraag voor deze debatserie af. Immers na een jaar van cultuurdebatten, gesprekken met culturele instellingen en experts meetings is onlangs de nieuwe cultuurnota KunstenMakers vastgesteld waarin de gemeentelijke visie is neergelegd, waarin de lijnen voor de toekomst reeds zijn uitgezet en prioriteiten zijn geformuleerd. Naar ons idee is uw voorgestelde debatserie daarmee minder op zijn plaats. Laten we eerst met elkaar de uitdaging oppakken die voortvloeit uit de nieuwe cultuurnota.<< Ik stel voor om de Tilburgse graficus Walter Kerkhofs het billboard aan de A 58 opnieuw te laten zeefdrukken met de tekst: “Kunst macht Krank”. En dan kijken wie de afslag naar Tilburg nog mist.