Gisteren kwam het bericht naar buiten dat het Rijk op advies van de Raad voor Cultuur de kern van de Bibliotheca Philosophica Hermetica heeft aangekocht, om te voorkomen dat deze naar het buitenland verdwijnt. Deze wereldvermaarde bibliotheek van de particuliere verzamelaar Joost R. Ritman omvat 20.000 gedrukte boeken en handschriften op het terrein van de Christelijke-hermetische filosofie. Het voortbestaan van deze unieke bibliotheek voor de Nederlandse samenleving, voor het cultuurbezit en de wetenschapsbeoefening, is hierdoor voor de toekomst gegarandeerd. De Bibliotheca Philosophica staat sinds 1994 onder de bescherming van de Wet Behoud Cultuurbezit. In Tilburg hebben we of hadden – daar valt niet achter te komen – een Artotheca Cultura, de Tilburgse Kunstuitleen, waar duizenden kunstwerken de artistieke geschiedenis over meer dan dertig jaar weerspiegelen. Zondag 17 april viert de wethouder van cultuur weer feest, hij opent dan Kunstuitleen Villa d’Arto in het FAXX gebouwencomplex. Tout Tilburg is uitgenodigd om te zorgen dat Villa d’Arto quitte kan draaien.In Tilburg is geen enkele wet geldig die het Tilburgse cultuurgoed beschermt. We hebben wel een monumentenlijst waar alleen gebouwen en bomen staan die de dans van sloop of omzagen de afgelopen decennia hebben weten te ontspringen. We hebben ook nog zoiets als beschermd stadsgezicht. Voor de rest is Tilburg vogelvrij, zelfs culturele broedplaatsen die al langer dan tien jaar gekoesterd worden zoals bijvoorbeeld Argument, zijn niet meer veilig. Het monumentale goblin van Jan Dijker in de foyer van Theaters Tilburg en de monumentale textielobjecten van Theo Mols in de entree van het Nederlands Textielmuseum zijn geruisloos verdwenen van de muur en in het depot beland. En is eenmaal iets in het depot, dan verlies je het zicht daarop.
Zondag staan we óf aan de vooravond van de zoveelste grote verdwijntruc óf we kunnen er getuige van zijn dat de verdwijntruc in de kelders van FAXX reeds zijn beslag heeft gekregen. De collectie van Tilburg is dan een goede aanvulling geworden op de collectie van Uden (www.villadarto.nl). Gezien de werken die zich in de ‘collectie’ Uden bevinden, is de nieuwe status van de collectie Tilburg niet een waar je dan trots op zou kunnen zijn. Maar ja, wat kan dat de Partij van de(n) Arbeid wethouder van cultuur van Tilburg dat nou schelen. Dat is toch allemaal kunst die onder het CDA tot stand is gekomen. Dus daar kun je geen rekening mee houden. We gaan nu voor de volkskunst, ónze kunst.
Wie wil weten welke positie de Tilburgse bevolking inneemt ten opzichte van het eigen cultuurgoed kan alleen maar gissen. De bushalten van Beljon staan nu nog tegenover het stadhuis, alvast gecamoufleerd door uit de hand gelopen T-bus design met bijbehorende stalen regelkast voor de digitale weergave van aankomst- en vertrektijden. Ik vertelde daar eerder over. Maar let op, het zou me niets verbazen als onder het toeziend oog van de gemeentesecretaris, die vanuit het raam van zijn werkkamer de culturele ravage die is aangericht dagelijks kan aanschouwen, stemmen laat opgaan om Beljon dan maar te verplaatsen.
Bijvoorbeeld naar de tuin van het nieuw te bouwen Factorium waarvan het eeuwig duurt dat de eerste steen wordt gelegd. Daar is immers ruimte ontstaan omdat het standbeeld van Zwijssen daar na bezwaar vanuit de congregaties uiteindelijk niet komt te staan en dus vast blijft gekleefd aan de zijgevel van de Heikese kerk. Ik zou de Tilburgse horecaondernemers willen aanraden, nu de exploitatie van de jaarlijkse biertent tijdens de kermis aan hun neus voorbijgegaan is, in de nachtelijke uren de Beljons eruit te joppen en deze te plaatsen op de plek waar elke kermisweek die biertent wordt neergezet. Die biertent is immers als gevolg van het cultuurbeleid van de laatste jaren uitgegroeid tot een cultureel hoogtepunt. En als je dan toch wilt ruilen, dan ruil je cultuur in voor cultuur. In combinatie met de zuil van de Jonge Ondernemerskamer en eerdergenoemde Zwijssen, de fontein van Beljon, de pergola van Jo Coenen, het Paleis Raadhuis zelf, levert dat een stedelijk ensemble op waar John Körmeling, de kunstenaar van het rijdende rijtjeshuis op de Hasselt rotonde waarvoor de eerste steen ook nog gelegd moet worden, jaloers op zou worden.
Kortom, we gaan weer een goed weekend tegemoet. Vanaf zondag beschikt Tilburg zelfs over twéé officiële kunstuitlenen. Één in de Willem II straat en één in de Tivolistraat of als het tocht dan graag achterom. De wonderbaarlijke broodvermenigvuldiging tijdens het leven van Christus zinkt daarbij in het niet. De wethouder van cultuur zal aanstaande zondag vurig betogen dat Tilburg op de goede weg is. Culturele wonderen doet hij meteen, maar op cultuurbeleid, daar moet je op wachten.
Blijft natuurlijk toch de vraag, wat er gebeurd is met onze met bloed, zweet en tranen vergaarde eigen Artotheca Cultura, de staalkaart van de naoorlogse kunst van stad en ommeland. Inmiddels weet ik dat de meubels van FAXX voor een habbekrats terecht gekomen zijn bij een of andere sportvereniging uit Oisterwijk. Ik weet ook dat de makers van de bibliofiele uitgave ‘Roman’ inmiddels door de curator Mr. Veldman zijn uitgenodigd om een bod uit te brengen op het restant van de oplage. Hoe dat afloopt weet ik nog niet. Als uitgever van destijds ben ik daar wel benieuwd naar. Misschien valt daar dan uit af te leiden tegen welke prijs de collectie van de kunstuitleen die luttele miljoenen gemeenschapsgeld vertegenwoordigd, van de hand gedaan is aan de Udense bedrijvendokter. Dat mochten we tot op heden niet vernemen. De curator deed daarover in het publiek geen mededelingen. Een benaderingswijze die de wethouder van cultuur bijzonder aanspreekt.
Hoezee, Tilburg klimt uit de kelder; spaartegoeden van klanten zijn overgenomen en aan geld verdienen wordt voorlopig niet gedacht. Wel is er gedacht aan het reserveren van ruimte voor een galerie van Villa d’Arto. Daar kan dan de collectie van de stad te gelde worden gemaakt. Via de achterdeur zogezegd. Die nieuwbouw in Uden gaat er vast komen. Artotheca Cultura Tilburg wordt uit zijn lijden verlost. Al weer een stap verder op het pad van de culturele exodus.
Noot 1:
De cultuurbijlage van het Brabants Dagblad van deze week – dinsdag 12 april – editie Tilburg, bevat geen aparte pagina voor beeldende kunst. Op de verzamelpagina theater / beeldende kunst / muziek kunnen we lezen dat in het Dordrechts Museum ‘Venetië van het Noorden’ te zien is en dat in De Vorst succesnummers op herhaling komen. Geen nieuws is goed nieuws, zal de conclusie van de kunstredactie over het aanbod beeldende kunst van Tilburg geweest zijn.
Noot 2:
Zojuist valt nummer 4 van BladNA (tijdschrift van de Bond van Nederlandse Architecten) in mijn bus. Architectuur historicus Hans Ibelings heeft voor het schrijven van het bijzonder fraaie boek over het oeuvre van de architect Jacq. de Brouwer geruime tijd in Tilburg rondgezworven. Nu publiceert hij in BladNA een artikel over het Tilburgs modernisme. Zeer lezenswaardig en komt mijn dag toch nog goed.