Leve de belgen!

Negers doen het goed op de televisie. Is er een neger op de buis, de kijkcijfers schieten als een raket omhoog. Laat ik enkele voorbeelden geven. Eén per decennium. Om het overzichtelijk te houden. Gaat U mee terug in de tijd? Die goede ouwe tijd! Fijn. Wat bent U toch een gezellig publiek. Neem gerust een glaasje prik erbij. En, vooruit, een worstenbroodje.

We beginnen bij de jaren zeventig. De serie ‘Roots’ scoorde als een tiet. Mede door de briljante bijzin die de TROS bedacht: wij zwarten. ‘Roots – wij zwarten’. Empathie verzekerd! Miljoenen Nederlanders zaten dan ook aan de buis gekluisterd. Chips en bier binnen handbereik. Om verlekkerd te kijken naar de afranseling van Kunta Kinte en zijn zwarte broeders en zusters. Met de beruchte scène. Inderdaad, die waarin ze Kunta’s voet met een bijl afhakken. “Afschuwelijk!” “Afgrijselijk!” “Weerzinwekkend!”

Maar wel boeiend. De bewuste aflevering scène trok maar liefst 3.784.912 kijkers (bron: Nederlands Kijkcijfer Instituut). Een record. Nog nooit keken in Nederland zoveel mensen tegelijk naar negers. En de spin off! Herinnert U zich deze nog? Speelplaats. Negertjes. Vastbinden. Aan boom. Of lantaarnpaal. Ranselen. Oeh-hoe-hoe geluiden maken. Ja, U ook. Voet afhakken. Met een stok. Het hakmes van de slagersjongen was immers in beslag genomen.

De jaren tachtig: ‘the Cosby show’. Zeven negers. Iets genuanceerder dus. Geen afgehakte lichaamsdelen. Überhaupt geen lichaamsdelen. Toch een leuke serie. Hier zal ik dus niet over uitweiden. Past niet in mijn betoog. Wat? Tjakka Zoeloe, zegt U? Ken ik niet. Wanneer was dat? Rond ’86? Nee, nooit van gehoord…De jaren negentig dus. Dit decennium levert een behoorlijk amusant voorbeeld op. Ik kan me de beelden nog zo voor de geest halen. Het zal rond 1994 zijn geweest, als ik het mij goed herinner. Wat was het geval. De seventies werden weer hip. Met alles erop en eraan. En dus werd de succesvolle formule van Roots gekopieerd: veel negers, veel geweld, veel bloed en veel afgehakte ledematen. De naam: Rwanda. Om acht uur was het stil op straat. Iedereen zat gespannen voor de buis. Wie zouden er winnen: de hutsi’s of de tutu’s?

Een opmerking tussendoor. Van letterkundige aard. Niemand schrijft hutsi of tutu met een hoofdletter. Hoeft blijkbaar niet. Vreemd? Vreemd! Vreemd? Ik sla er de Schrijfwijzer van Renkema op na:
‘Hoofdletters of kapitalen worden gebruikt in drie gevallen:
a. aan het begin van de zin;
b. als uitdrukking van eerbied;
c. ter aanduiding van een naam.’

Laten we een willekeurig voorbeeld nemen: de Belg. Inderdaad, met een hoofdletter geschreven. Het is niet het begin van een zin (a). Ook geen uitdrukking van eerbied (b). Blijft dus over: aanduiding van een naam (c). Hoofdletter dus. Een ander voorbeeld: een varken. Niet het begin van een zin (a). Geen uitdrukking van eerbied (b). Geen aanduiding van een naam (c). Kleine letter dus. Tot zover geen onduidelijkheden. Maar dan…voorbeeld numéro drie: de hutsi. Opgepast! Nu begeef ik me op glad ijs! Renkema helpt me niet verder. De lafaard. Wat te doen? Tja, ik weet het niet. Ik laat het gewoon aan U over, mijn Gewaardeerde Lezer. U zult het wel weten…

Tot zover dit korte intermezzo. Verder met de Hutsi’s en de Tutu’s – sorry, ik bedoel uiteraard hutsi’s en tutu’s. U hoeft niet meteen kwaad te worden! Vergeven is menselijk! Of was U dat vergeten? Ja, ja, U heeft gelijk, vergeten is ook menselijk. Vergeten en vergeven. Allebei menselijk. De combinatie scoort helemaal hoog op de humanitaire schaal…Nederland zat dus aan de buis gekluisterd. Veel negers. Zwaaiende machetes. Iets minder veel negers. Tranen. Nog iets minder negers. Bloed (ja, ja). Toch nog behoorlijk veel negers. Opnieuw zwaaiende machetes. Kortom, spannende televisie. Hele spannende televisie.

Het lag voor de hand om deze gouden formule in het begin van het nieuwe millennium nog eens dunnetjes over te doen. Het resultaat: de bioscoopfilm Hotel Rwanda. Maar wat viel die tegen zeg! Wel negers. Veel negers. Heel veel negers. Maar geen afgehakte ledematen. Alleen maar negers. Veel negers. Heel veel negers. En een verhaallijn. Dat ook. Neger (of is het neger?) redt andere negers uit handen van weer andere negers terwijl weer weer andere negers (en een paar laffe apen) toekijken. De hutsi’s tegen de tutu’s. En andersom. Twee uur lang. Oeh-hoe-hoe. Maar geen afgehakte ledematen. Geen rondspuitend bloed.

Toch was de film niet enkel een teleurstelling. Ik heb namelijk iets geleerd. En wel het volgende interessante feit: hoe konden de koloniale bezetters, de belgen om precies te zijn, hoe konden die de verschillende negers uit elkaar houden? Simpel. Gewoonweg de neuslengte meten! Een lange neus: een tutu. Een korte, platte neus: inderdaad, een hutsi. Uiteraard stond de lange neus hoger op de hiërarchische ladder. Lullen meten had geen zin, want…ha, ha, ha, wat bent U toch weer grappig – en uitermate voorspelbaar…Met het meten van die neuzen, door de belgen, begon het feest – en werd de basis gelegd voor een kijkcijferkanon waar je u (U?) tegen zegt. Leve de belgen!