(van de Nieuwsrubriek op www.duurzaamtilburg.nl)
Op zondagmiddag hield Femke Halsema voor het Wereldpodium de zesde Peerke Donderslezing in 013. Haar verhaal was een stuk minder opportuun, dan de 1 mei lezing, die ik 6 ½ jaar geleden in De Hall of Fame mocht aanschouwen. Politieke én zakelijke onafhankelijkheid is in ons neo-kapitalistisch systeem helaas een vrij zeldzaam goed geworden. Het was daarom opvallend, dat de kern van Femkes boodschap werd onderschreven door zowel Brabants Commisaris van de Koningin Wim van der Donk als Burgemeester van Tilburg Peter Noordanus. Alle drie pleitten zij voor een egalisering van de inkomens en een versterking van de middenklasse, zowel in Europa en de Verenigde Staten alsook in Afrikaanse landen. Daarnaast deed Femke Halsema de oproep, om de zogenaamde liberale wereldhandel te veranderen en het Amerikaanse en Europese protectionisme aan te pakken.
Sinds zaterdag 4 november verblijven er een twintigtal idealisten in een nomadenkampje voor de Stadswinkel: Occupy Tilburg. Hun gedachtengoed sluit vrijwel naadloos aan bij het gedachtengoed, dat de (voormalige) politieke elite een dag later in 013 uiteenzette. Het zou mooi zijn, als deze elite in elk geval plaatselijk en provinciaal haar politiek korte-termijndenken, haar gevoeligheid voor lobby’s en haar door mij vermoedde voorliefde voor het eigenbelang los zou kunnen laten en mee zou willen denken met Occupy.
Occupy wordt naar mijn mening onterecht door veel mensen als een protestbeweging tegen de normale maatschappij en de heersende politieke systemen gezien. Het is veeleer een aanklacht tegen materialisme en oneerlijke verdeling van welvaart. En een roep om meer aandacht voor welzijn, het uiteindelijke doel van economisch handelen, waarvan welvaart maar een zeer beperkt deel uitmaakt. De homo economicus een aanname waarop de gehele economische wetenschap gestoeld is, bestaat niet.
Ons neo-kapitalistisch systeem wordt in stand gehouden door de materiële consumptie, die aangejaagd wordt door reclame en grote bedrijven, welke alleen baat denken te hebben bij winstmaximalisatie op korte termijn en dit op diverse Pareto-perverse manieren nastreven. De al decennia steeds duidelijker wordende negatieve natuur- en milieu-effecten hebben nog niet tot noemenswaardige aanpassingen in dit gedrag geleid. Niet bij producenten en niet bij volgzame consumenten.
De bankencrisis en de huidige Euro-crisis laten zien, dat het systeem binnen haar eigen economische grenzen zichzelf ook ondergraaft. Ook wijzen deze crises erop, dat het politieke systeem vrijwel geen voeling meer heeft met de onzichtbare hand van Adam Smith. Deze zou ertoe leiden, dat het nastreven van eigenbelang goed is voor de maatschappij als geheel. Nu heeft echter 1% van de mensheid 99% van het materiële bezit in handen. Bezit is niet zaligmakend, evenmin als Rosé of rose Champagne, maar een plek om te wonen en te slapen, een bordje eten op zijn tijd en wat drank zijn toch wel wenselijk voor de meeste mensen.
Drs. Paul van Est
Milieu-econoom, coördinator stichting Duurzaam Tilburg