Stoom en cholera. Dat zijn de populairste gespreksonderwerpen van 1835. De Beagle bereikt de Galápagoseilanden maar dat weet nog bijna niemand. Darwin neemt reuzenschildpad Harriet mee naar Engeland. Het dier overlijdt in 2006. In het vijf jaar oude België verrijst het eerste stukje spoorweg van het Europese vasteland. Bij ons wordt er alleen nog maar vergaderd over het gebruik van de ‘dampmachine’. Op 2 augustus 1835 wordt in Den Haag Alexandrine Tinne geboren. Vijfendertig jaar later is ze wereldberoemd. David Livingstone veegt zijn collega-avonturiers op een hoop. ‘Niemand wordt door mij hoger aangeslagen dan de Nederlandse dame, juffrouw Tinne. Een lichtende Heldin in de duisternis van Wild-Afrika’.
Hoe ver we zullen komen, weet ik niet, J.G. Kikkert. Strengholt, Naarden, 1980
Nederland is nog gewoon een standenmaatschappij. De onderkant zit muurvast in ‘armoede, landloperij en ontucht’. Hier leeft de ‘heffe des volks’: Italiaanse orgeldraaiers, sterrenwichelaars, hoeren, berenleiders en het kroost Abrahams. Aan de andere kant van dit spectrum staat het wiegje van Alexandrine Tinne. Aan haar opvoeding kan jaarlijks 10.000 gulden worden besteed (omgerekend € 105.681,82). Alexandrine is een levenslustig meisje, charmant en mondfiat. Ondanks de financiële onafhankelijkheid niet slap. Ietwat excentriek. Ze rost rond op paarden in zelfgemaakte jurken. Niet beeldschoon, staat er meteen bij.
Negers en Toearegs
De Duitse prins waarmee ze zich verlooft haakt af. De rest van haar leven blijft Alexandrine vrijgezel. Ze heeft de grote handen vrij om te reizen. Eerst de gangbare bestemmingen: het Crystal Palace in Londen, Hotel du Palais in Biarritz, het Lido. Maar: ‘Toen Alexandrine en haar moeder op een zonnige ochtend in juli 1854 in hun geelzwarte koets door Utrecht reden, was er iets wezenlijks nieuws aan de hand: de dames Tinne waren op weg naar Noorwegen!’ Alexandrine is aardrijkskundegek. Een jaar later werpt ze zich op hét avontuur van die dagen: een zoektocht naar de bronnen van de Nijl.
De reis van 1855 loopt op niets uit. Maar in 1861 volgt een tweede poging. De tocht wordt vervolgd richting Khartoem en Ethiopië. De Haagse dames pakken het nu slimmer aan. Locale bestuurders worden omgekocht met 12-jarige meisjes. Ze bereiken Gondokoro, ‘een wildwest-stadje in de tropen bevolkt door dronken negers die lukraak hun geweren leegschieten’. Vanaf hier is de Nijl niet meer bevaarbaar; ze moeten te voet verder. Dat het met elke stap die ze zetten gevaarlijker wordt, beseft Alexandrine onvoldoende. Ze bestelt cadeaus in Europa: onzichtbare inkt, bonbons en een ijsmachine. Maar de inheemsen wantrouwen haar steeds meer. Hoe kan het dat ze niet getrouwd is? Ze denken dat ze haar Deense dog heeft betoverd: die verandert ’s nachts in een man.
Na weer een forse ingreep in het reisschema, belandt het gezelschap in de karavaanstad Moerzoek. Augustus 1869: bij een schermutseling wordt Alexandrine neergeschoten door een Toeareg. Haar rechterhand is dan al afgehakt. Haar moordenaar heeft een opvallend Nederlands-klinkende naam: Boe Bekker. Een duidelijk motief voor de moord ontbreekt.
Begin 1871 denkt David Livingstone de Nijlbron eindelijk te hebben gevonden. Hij is abuis: het blijkt te gaan om het begin van de Kongorivier. Livingstone raakt vervolgens vermist. De New Yorkse journalist Henry Morton Stanley gaat hem zoeken. Later dat jaar (op 10 november) vindt hun beroemde ontmoeting plaats. Stanley vraagt aarzelend: “Dr. Livingstone, I presume?” Ben Klomp, mijn docent Engels, pakte altijd behoorlijk uit als het over Stanley en Livingstone ging. In dit verhaal kon hij heel mooi een homo-erotisch ondertoontje leggen.
Reacties
Eén reactie op “Eenzame boeken (5)”
Twintig jaar eerder dan Kikkert heeft Clara Eggink over Alexandrine Tinne geschreven: 'De merkwaardige reizen van Alexandrine Tinne' (Meulenhoff, 1960), nota bene in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Eggink was overigens heel jong getrouwd geweest met dichter J.C. Bloem en over hem publiceerde ze 'Leven met J.C. Bloem' (1977).